مشخصات نشر

نام روسی اثر: Иран и ислам. История взаимоотношений

نویسنده : مرتضی مطهری

مترجم : از فارسی محمدسلام مخشولوف

ویراستار علمی : پیوُواروُوا 

تاریخ نشر : ۲۰۰۸

ناشر:  شرق شناسی سن پترزبورگ

شمارگان: ۱۰۰۰

تعداد صفحات : ۴۸۰

استاد مطهری در فصل اول این کتاب مفهوم ملیت ایرانی را مورد بررسی و مداقه قرار می‌دهد و به‌طور مستند در مورد نحوه ارتباط ایرانیان با اسلام چه قبل و چه بعد از برخورد نظامی بین اعراب و ایرانیان می‌پردازد.

در فصل دوم با عنوان «خدمات اسلام به ایران» می‌نویسد که اسلام دینی نژادی نیست و منطبق با فطرت انسان‌ها است و اسلام با روح ایرانیان طوری در هم آمیخت که قابل جدایی نیست. گرایش ایرانیان به اسلام از روی اجبار نبوده بلکه با عشق به آموزه‌های اسلامی مثل عدالت و همچنین استعداد ایرانی‌ها برای پذیرش اسلام بوده‌است. مطهری در این بخش به ادعاهای بعضی نویسندگان مبنی بر تحمیلی بودن اسلام به‌طور مستند پاسخ داده‌است. مطهری همچنین به این مسئله پاسخ می‌دهد که آیا ورود اسلام به ایران این کشور را در مسیر بهتری قرار داد و باعث رشد آن شد یا آن را به سمت تباهی و اختناق برد. او همچنین حضور ادیان غیرزردشتی در ایران از جمله مانوی و مزدکی و مسیحی و یهودی را بررسی می‌کند.

در فصل سوم کتاب با عنوان «خدمات ایرانیان به اسلام» می‌نویسد که ایرانیان بیش از هر قوم دیگری استعداد و ابتکار خود را صادقانه در اختیار اسلام قرار دادند. او همچنین به جنبش‌های اعتراضی ایرانی در قبال مسائل اسلامی می‌پرازد و همچنین نقش ایرانیان در تبلیغ اسلام در سطح جهان و نمونه‌های فداکاری و جانبازی ایرانیان برای اسلام را بررسی می‌کند. در ادامه سیر پیدایش و گسترش علوم مختلف در جهان اسلام را توضیح می‌دهد و سپس نسل‌های مختلف فلاسفه و عرفای مسلمان را طبقه‌بندی می‌کند. در بخش بعدی با نام «ذوق و صنعت» به شاه‌کارهای صنعتی و هنری ایرانیان در دوره اسلام می‌پردازد و بخش آخر حاوی انتقادهایی از کتاب «دو قرن سکوت»عبد الحسین زرین‌کوب است.