سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب مسکو از تاریخ یازدهم تا چهاردهم شهریور 1401 (دوم الی پنجم سپتامبر 2022 ) در سالن نمایشگاهی "گاستینی دوور" در کنار میدان سرخ و کاخ کرملین برگزار شد. پاره‌ای از مسائل مالی و البته شیوع ویروس کرونا، موجب شد تا مسئولین نمایشگاه کتاب روسیه، مرکز نمایشگاهی " ВДНХودنخا"که در گذشته محل ثابت برگزاری نمایشگاه بود  را برای برگزاری این رویداد فرهنگی انتخاب نکنند. امسال در مجموع سیصد ناشر داخلی و خارجی در این رویداد فرهنگی شرکت کردند. به جهت تحریم نمایشگاه کتاب روسیه توسط  اتحادیه‌ی اروپا حضور کشورهای اروپای غربی بسیار کمرنگ بود. بیشتر مهمانان خارجی از حوزه‌ی شرق، آسیای مرکزی و قفقاز بودند. کشورهایی چون قزاقستان، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، بلاروس و چین. در این بین ایران نیز حضور فعال و پُررنگی در نمایشگاه کتاب سپتامبر ایفا کرد. علاوه بر غرفه جمهوری اسلامی ایران که با همکاری رایزنی فرهنگی به معرفی آثار ایرانی پرداختند، انتشارات صدرا  وابسته به بنیاد مطالعات اسلامی ابن سینا در روسیه جدیدترین آثار خود را در معرض دید علاقه‌مندان کتاب قرار دادند.

     بنیاد مطالعات ابن سینا با هدف توسعه و عمق‌بخشی به مطالعات اسلامی و معرفی فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران، کار خود را از سال 2007 در فدراسیون روسیه آغاز و برنامه‌های خود را در سه سطح آکادمیک، نیمه‌آکادمیک و عمومی تدوین کرد. بنیاد ابن سینا هم با مراکز علمی و دانشگاهی ارتباط و تعامل مستمر دارد و پروژه‌های مشترک متعددی را به سرانجام رسانده و هم به نوعی پاسخگوی نیازهای عموم جامعه‌ی روسیه در ساحت فرهنگ، ادبیات و مباحث اجتماعی است.

     برگزاری کنفرانس‌های علمی، شرکت در نمایشگاه‌های کتاب روسیه و کشورهای هم‌سود، تولید منابع علمی و متون درسی خاصّه در موضوعات فلسفه، عرفان و کلام اسلامی، برگزاری دوره‌های آموزشی و عرضه محتوای تولیدی در وبسایت‌های اینترنتی و حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی روسیه از جمله فعالیت‌های این بنیاد است.

     غرفه‌ی انتشارات ابن سینا در این نمایشگاه، میزبان حضور پژوهشگران متعدد خاصّه علاقه‌مندان به حوزه‌ی مطالعات فلسفه و عرفان بود. اساتید و پژوهشگرانی از دانشگاه‌های مختلف از جمله: دانشگاه ملی روسیه (МГУ)، دانشگاه МГЛУ، مدرسه‌ی عالی اقتصاد مسکو، دانشگاه دولتی سنت پتربورگ و آکادمی علوم فلسفه روسیه. همچنین در اولین روز نمایشگاه، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه آقای دکتر کاظم جلالی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آقای یاسر احمدوند، رایزن فرهنگی ایران در روسیه آقای مسعود احمدوند و مسئولین موسسه نمایشگاه‌های مسکو از غرفه‌ی بنیاد ابن سینا و انتشارات صدرا دیدن کردند.

عناوین جدیدی که امسال در غرفه‌ی بنیاد مطالعات ابن سینا و انتشارات صدرا عرضه شد، عبارت‌ بودند از:

1.       «سالنامه فلسفی اشراق، شماره دهم»، این شماره از سالنامه‌ی علمی – پژوهشی اشراق به اندیشه‌های فلسفی فارابی اختصاص یافته و به تازگی توسط انتشارات صدرای مسکو انتشار یافت. این مجموعه‌ی ارزشمند علمی با نظارت، همکاری و حمایت بنیاد مطالعات ابن سینا، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران و انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه منتشر شده است. شماره‌ی دهم سالنامه‌ی اشراق پس از مرگ  دکتر یانیس اشوتس (اسلام‌شناس و متخصص فلسفه و عرفان اسلامی، پژوهشگر مکتب فلسفیِ اصفهان و همچنین ویراستار علمی مجله اشراق)، منتشر شد، از این رو یادنامه‌ای در این شماره به ایشان اختصاص پیدا کرد. عناوین برخی مقالات عبارتند از: «دیدگاه فارابی از نظریه‌های فلسفه باستانی» به قلم سیسیلیا مارتینی بونادئو، دانشگاه پاددوای ایتالیا، «اصول جدید سیاسی و (شهر کامل) فارابی» به قلم استاد رضا داوری اردکانی، «فارابی، پیوندی میان منطق و موسیقی» به قلم ترز – آنه دروارت از دانشگاه کاتولیک آمریکا، مقاله مشترک «ترتیب علوم: فارابی و سنت لاتین» به قلم الکساندر فیدورا ازدانشگاه بارسلونا و نیکولا پالونی از دانشگاه کاتولیک لوون، «طب و موسیقی در فلسفه ابونصر فارابی» به قلم یوسار گرمی از دانشگاه لیون فرانسه، «تحلیل مفهومی دیدگاه فارابی درباره فردیت» به قلم سید رضا مؤذن از دانشگاه دولتی اصفهان، «وحدت فلسفه و علم در میراث فارابی» به قلم گالینا کورمانگلایوا از انستیتو فلسفه قزاقستان.

2.       تحقیق و ترجمه‌ی «مفتاح الغیب» به زبان روسی اثر عرفان‌پژوه فقید دکتر یانیس اشوتس.

مفتاح الغیب از مهمترین کتب عرفان نظری و مشهورترین اثرِ مکتوب صدرالدین قونوی است که شروح متعددی بر آن نگاشته شده، از جمله مصباح الانس فناری. این اثر با ویراست جدید و برای دومین بار در سال 2022 توسط انتشارات صدرای مسکو و به حمایت بنیاد مطالعات ابن سینا منتشر شده است. ویراستاری علمی این اثر را پروفسور ماریتا استپانیانتس، استاد دانشگاه، دیپلمات و پژوهشگر برجسته‌ی فلسفه‌ی شرق (هند و پاکستان) و از اعضای هیئت علمی انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه بر عهده داشتند.

3.       «ابن سینا» اثر شرق‌شناس برجسته‌ی روس آرتور ولادیمیرویچ ساگادیف (متوفای 1997).

ساگادیف از اساتید به‌نام شوروی در حوزه‌ی فلسفه اسلامی و مدرّس تاریخ فلسفه و فلسفه‌ی اسلامی در دانشکده‌ی شرق‌شناسی دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه دوستی ملل بود. رساله‌ی دکتری‌ او نیز در باب مشرب فلسفی مشاء و اندیشه‌های ابن سینا در سال 1966 دفاع شد.

کتاب «ابن سینا» پژوهشی است ارزشمند در باب زیست شخصی و اجتماعی این فیلسوف بزرگ، اندیشه‌های فلسفی و گرایش‌ او به عرفان، تالیفات و تاثیر اندیشه‌های او در تاریخ تفکّر بشر و مکاتب فلسفی شرق و غرب. این کتاب در سال 2022 با حمایت بنیاد مطالعات ابن سینا و انستیتو فلسفه آکادمی علوم روسیه، توسط انتشارات صدرای مسکو در سری «اسلام: کلاسیک و مدرن» به انتشار رسید.

4.       «زبان و ادبیات فارسی در داغستان»، اثری بدیع و جذاب که توسط خانم دکتر فاطیما علیبکووا در داغستان به رشته‌ی تحریر درآمده است. ایشان استاد فلسفه اسلامی و پژوهشگر برجسته انستیتو زبان و ادبیات ساداسا[1] مرکز تحقیقات داغستان هستند که با بیش از 100 اثر علمی در حوزه شرق شناسی، ادبیات و نسخ خطی فارسی در داغستان شناخته شده‌اند. تسلط ایشان بر تاریخ و فرهنگ ایران و داغستان، موجب همکاری‌های فرهنگی و علمی بین دو منطقه شده است. ایشان در این کتاب، فرهنگ ایرانی و تاثیر آن در داغستان را مورد بررسی قرار داده و در باب سیر تطوّر زبان و ادبیات فارسی در بستر تاریخی، اجتماعی و اقتصادی داغستان بحث کرده است. تسلط و شناخت ایشان بر نسخه‌های خطی فارسی در داغستان موجب شد تا در این کتاب، گزارشی از سنگ‌نگاره‌ها، میراث خطی و کتاب‌های چاپ سنگی، نامه‌‌ها و اسناد فارسیِ به‌جای‌مانده در داغستان ارائه کند. این کتاب ارزشمند با حمایت بنیاد مطالعات ابن سینا و همکاری  انستیتو زبان و ادبیات ساداسا مرکزِ تحقیقات داغستان (آکادمی علوم روسیه) در 304 صفحه، جلد گالینگور، قطع رقعی و به تیراژ ششصد نسخه توسط انتشارات صدرای مسکو در سال 2022 چاپ و منتشر شد.

5.       «ترانه‌های معاصر ایران» به قلم خانم دکتر ایرینا آبرامنکو دکترای تخصصی شرق‌شناسی و استاد زبان و ادبیات فارسی مدرسه عالی اقتصاد. این اثر به عنوان کتاب درسی برای دانشجویان زبان و ادبیات فارسی تالیف و تدوین شده است و دربردارنده‌ی ترانه‌ها و سروده‌های میهنی و نام‌آشنای ایران معاصر است. این کتاب در کنار تقویت واژگان و تعابیر ادبی دانشجویان، موسیقی و آوای درونی ساختار سرودها را نیز مورد بررسی قرار داده است. از جمله سرودهایی که دکتر آبرامنکو در این کتاب به متن و آواشناسی‌ آنها پرداخته می‌توان به «سرود جمهوری اسلامی ایران - مهر خاوران»، «ای ایران ای مرز پُر گُهر»، «مرغِ سحر»، «وطنم» و... اشاره کرد. در پایان کتاب برخی از شاعران، ترانه‌سرایان و اساتید آواز ایران که در دوره‌ی مُعاصر می‌زیستند، به اجمال معرفی شده‌اند.

کتاب ترانه‌های معاصر ایران در قالب سیزده درس و در 315 صفحه تالیف و در سال 2022 توسط انتشارات صدرای مسکو در تیراژ پانصد نسخه منتشر شده است.

6.       «قهرمان استالینگراد» عنوان منظومه‌ای است که سید محمد حسین شهریار تبریزی، شاعر آگاه و زمان‌شناس معاصر سروده است. او در سال 1325 این منظومه را با مقدمه‌ی علی شاهنده منتشر کرد. این منظومه به تجاوز آلمان نازی به خاک شوروی و محاصره شهر استالینگراد و مقاومت مردم این شهر توجه دارد که توسط اساتید مدرسه عالی اقتصاد مسکو، خانم‌ها آبرامنکو و ژارکووا به نظم ترجمه و توسط انتشارات صدرای مسکو و با حمایت مرکز فرهنگی – ادبی خیام روسیه در سال 2022 منتشر شد.

7.       «در مهمانی پادشاه» سومین جلد از سری داستانهای کهن پارسی برای نوجوانان.

مجموعه داستان‌های کُهن پارسی، نخستین مرتبه در ایران توسط حوزه‌ی هنری انقلاب اسلامی و انتشارات سوره‌ی مهر چاپ و منتشر شد. «در مهمانی پادشاه» تلخیص و گزیده‌ای است از بوستان سعدی که به قلم خانم سپیده خلیلی تالیف و بازنویسی شده است. این اثر را سویتلانا تاراسوا (پژوهشگر تاریخِ شرق و مترجم زبان و ادبیات فارسی) به زبان روسی ترجمه کرده و ویراستاری علمی‌اش بر عهده‌ی پروفسور ناتالیا پریگارین بوده است. پروفسور پریگارین خاورشناس شهیر روس، پژوهشگر باسابقه‌ی شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، عضو هیئت مدیره بنیاد بین‌المللی ایران‌شناسی و برنده ده‌ها جایزه‌ی بین‌المللی در حوزه‌ی مطالعات ایران و اسلام است.

انتشارات صدرای مسکو از سال 2015 مجموعه‌ای جذاب و خواندنی از ادبیات کلاسیک فارسی مانند داستان‌های شاهنامه‌، داستان‌های مثنوی، کلیله و دمنه، قابوس‌نامه، همچنین ادبیات فولکلور ایران و قصه‌های پیامبران را برای کودکان و نوجوانان به زبان روسی منتشر کرده است. در این بین آثاری نیز وجود دارد که اندیشه‌ورزی و روش تفکر را در قالب داستان به کودکان می‌آموزد که در سری کتاب‌های نیستان جای گرفته، از جمله: «اگر آدم‌برفی‌ها آب نشوند»، «احتیاط! خطر حمله‌ی موش‌ها»، «با تو سخن گفتن» و ...

8.       «صد غزل حافظ» عنوان کتابی است که توسط دو تن از اساتید و شرق‌شناسان روس تدوین و به روسی ترجمه گردید. این کتاب، صد غزل منتخب از دیوان حافظ است که توسط ایرینا آبرامنکو و ورا ژارکووا به نظم ترجمه شده است. رویکرد مترجمین در انتخاب غزلیات، بیشتر معطوف به اشعار مشهور جناب حافظ است. مانند: «اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را»، «صلاحِ کار کجا و من خراب کجا»، «دل می‌رود ز دستم صاحب‌دلان خدا را»، « صوفی بیا که آینه صافیست جام را» همچنین ده‌ها فریم چشم‌نواز از نگارگری‌های هنرمند ایرانی، استاد رضا بدرالسماء به سبک مینیاتور روی جلد و داخل کتاب چاپ شده است.

کتاب صد غزل حافظ، در 192 صفحه و به تیراژ پانصد نسخه، در قطع رقعی و جلد گالینگور با حمایت بنیاد مطالعات ابن سینا و مرکز فرهنگی خیام روسیه، توسط انتشارات صدرای مسکو  در سال 2022 چاپ و منتشر شد.